Tosca - boski Kaufmann i boski Pappano

Floria Tosca (Angela Gheorghiu) ma dla Maria Cavaradossiego (Jonas Kaufman) dobre wieści - Baron Scarpia darował mu życie, egzekucja będzie udawana, a ich czeka szczęście w Civitavecchia

Sir Antonio "Tony" Pappano

W sobotę przyleciała moja przyjaciółka z Londynu i przywiozła mi w prezencie Toskę Giacomo Pucciniego z 2011 roku, w iście gwiazdorskiej obsadzie - Angela Gheorghiu, Jonas Kaufman i Bryn Terfel. Mogłam jej posłuchać dopiero wczoraj w nocy, bo niedzielę spędzałam z ofiarodawczynią. Chciałam mieć to nagranie, bo choć w tej obsadzie spektakl szedł w Royal Opera House tylko dwa razy, jednak Kaufmann to Kaufmann. Ale bohaterem tego nagrania,  nieoczekiwanie stał się szef Covent Garden, Antonio Pappano i prowadzona przez niego orkiestra. Jego koncepcja, która wydobyła cały dramatyzm i namiętności tej wielkiej muzyki i to jak poprowadził orkiestrę sprawiła, że chociaż widziałam ją wiele razy, przeraziłam się kiedy Floria Tosca zabijała Scarpię i płakałam jak bóbr kiedy Cavaradossi pisał pożegnalny list do kobiety, którą kocha i śpiewał swoją wielką arię E lucevan le stelle, w której już nie jest bohaterem torturowanym przez ludzi Scarpi, ale człowiekiem, który - jak my wszyscy - boi się śmierci. Bo też jest to opera jakich mało, kto wie czy nie jedyna - mamy tu miłość i zazdrość, kościół i politykę, pożądanie i okrucieństwo, tortuy, zabójstwo, dwa samobójstwa i egzekucję. A cała akcja zamyka się w niecałych 24 godzinach 14 czerwca 1800 roku i dzieje się w trzech autentycznych miejscach w Rzymie: w kościele Sant'Andrea della Valle, w pałacu Farnese i w Zamku Świętego Anioła. Wieczne miasto, ze swoją poplątaną historią jest jej równoprawnym bohaterem. Jest też Tosca piekielna dla śpiewaków. Same, nawet najlepsze, głosy nie wystarczą. To rzecz o wielkich namiętnościach, które nie wystarczy zaśpiewać. trzeba je również zagrać. Najstarsi melomani pamiętają Toskę śpiewaną w 1964 roku, w tejże Covent Garden przez Marię Callas. Mam to nagranie i wielokrotnie go słuchałam. Callas partnerują Tito Gobbi jako Scarpia i Renato Cioni - Cavaradossi. Późno dowiedziałam się, że istnieje zapis filmowy drugiego aktu tego przedstawienia w reżyserii Franco Zefirellego, i że ktoś go wrzucił do youtube, więc od tej pory kiedy słucham płyty, widzę Marię zrozpaczoną, chwytającą się każdej, nawet marnej, nadziei, żeby tylko ratować Maria i tego eleganckiego potwora Gobbiego, który mówi z obleśnym wyrazem twarzy: Tosca, finalmente mia! A potem ona go zabija i krzyczy do leżącego na ziemi: Umieraj! Umieraj!, jakby tym krzykiem chciała przyspieszyć jego śmierć. Tosca to arcydzieło i nie powinno się jej wystawiać z byle jakimi śpiewakami.

A wracając do przedstawienia, które zarejestrowano na dvd. Angela Gheorghiu uwielbia śpiewać Toskę, bo to jest opera w pewnym sensie o niej. Floria Tosca jest wielką śpiewaczką,

diwą operową. Piękną, kapryśną, zazdrosną, humorzastą. I politycznie naiwną do bólu. Angela też ma te wszystkie cechy. No, może poza naiwnością. W Wielkiej Brytanii jest noszona na rękach. Po spektaklu dostała największe brawa, choć na nie tylko częściowo zasłużyła. Owszem, była piękną Toską, niezłą aktorką, ale głos Gheorghiu jest zbyt lekki do tej partii, która wymaga sopranu dramatycznego, więc i popisowa aria Visi d'arte, visi d'amore zabrzmiała tak sobie. I morderstwo Scarpii nie miało tej furii i determinacji, którą miała Callas. Podobno, kiedy Onasis defitywnie ją porzucił, Maria tak się zapamiętała w swojej nienawiści, że nie zauważyła, że jej peruka zajęła się od świecy. Uratował ją - paradoksalnie - Scarpia. On sam jest w tym nagraniu śpiewany i grany przez Bryna Terfela. Pomijając idiotyczny kostium w poprzeczne paski z I aktu, jest to Scarpia obleśny i obrzydliwy, a jednocześnie diabelsko pociągający. Terfel wyposażył go we wszystkie zalety swojej osobowości. Tosca mogła mu ulec i mogła go zabić. Osobiście wolę jeśli tę rolę śpiewa baryton, ale Terfel jako Scarpia mnie przekonuje. Nie próbuje żadnych sztuczek, jego głos brzmi naturalnie, a jego ciemne barwy budzą grozę.

Wreszcie Mario Cavaradossi czyli Jonas Kaufmann, dla którego posiadłam tę płytę. Nie jestem obiektywna. Lubię jak Kaufmann śpiewa i lubię jak gra. To nie była jego pierwsza Tosca. Miał czas żeby się zastanowić jak interpretować tę partię. I zrobił to po mistrzowsku. Miłosny duet z Gheorghiu z I aktu, z tegoż aktu aria Recondita armonia, jego radość ze zwycięstwa Napoleona
w II akcie Vittoria! Vittoria!, wreszcie, w III akcie jedna najpopularniejszych arii tenorowych E lucevan le stelle, którą śpiewali najwięksi tenorzy, nawet jeśli nie występowali w Tosce - temu facetowi po prostu się wierzy, on jest Cavaradossim.
Inscenizacja Jonathana Kenta jest bardzo tradycyjna. Poszczególne miejsca akcji odtworzono z pietyzmem (nawet miejsce egzekucji Cavaradossiego na dachu Zamku Św. Anioła), kostiumy są z epoki, a przecież ta Tosca sprawia, że na przedstawieniach publiczność siedziała jak zaklęta, a ci, którzy w domu oglądają jego zapis, nie mogą oderwać oczu od ekranu. Magia arcydzieła Pucciniego. Magia.

 

 

A to film dokumentalny o tym, jak Antonio Pappano przygotowywał się do Toski. Oczywiście jego lwia część dzieje się w Rzymie

http://www.youtube.com/watch?v=AvyzqKouxxo 

 

zdjęcia: Wikipedia

filmy: youtube.com